25 lat Samorządu Terytorialnego w Polsce
Początek lat 90 XX wieku był dla naszego kraju czasem bardzo ważnym i przełomowym. Datą, którą warto zapamiętać, jest na pewno 8 marca 1990 roku, kiedy to Sejm przyjął ustawę o samorządzie terytorialnym. Wtedy było już wszystko jasne - samorządność po wielu latach powróciła do Polski. Kilka tygodni później, 27 maja 1990 roku mieszkańcy po raz pierwszy po upadku komunizmu uczestniczyli w wolnych wyborach samorządowych. Był to jeden z pierwszych kroków do tego, aby obywatele sami decydowali o sprawach, które bezpośrednio ich dotyczą. W środę obchodzimy 25. rocznicę tamtych wydarzeń.
Nie doszłoby także do tego, gdyby nie ratyfikowanie przez Polskę 30 lat temu Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego, która oznaczała akceptację i przyjęcie kluczowych zasad budowania samorządności. Dziś z trudem można sobie wyobrazić w pełni demokratyczną Polskę, gdyby nie wspomniane zmiany, które uchodzą za jedne z najbardziej udanych przemian minionego ćwierćwiecza. Początki, jak to często bywa, były trudne. Był to czas ustalania praw i obowiązków, które miały spocząć na samorządach terytorialnych. 17 października 1992 roku Sejm przyjął ustawę o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym, która przywróciła jednostkom samorządu wszystkie prawa, zlikwidowane uprzednio przez władzę komunistyczną. Do roku 1998 funkcjonował dwuszczeblowy podział administracyjny kraju. Administracja państwowa dotyczyła poziomu województw, natomiast samorządowa poziomu gmin. W latach 90. samorząd uzyskał także podmiotowość prawną i niezależność ekonomiczną, przez co w jeszcze większym stopniu gminy mogły korzystać ze swoich praw. Kolejnym krokiem była w 1993 roku próba utworzenia powiatów oraz zmniejszenia liczby województw. Prace nad tym projektem zostały jednak wstrzymane na kilka lat. Rok później uruchomiono jedynie program pilotażowy, w którym samorządy największych miast w Polsce przyjmowały dodatkowe zadania. Wzięły w nim udział 44 miasta na 46 wytypowanych.
Ważnym wydarzeniem było przyjęcie w kwietniu 1997 roku Konstytucji RP, w której rozdział VII poświęcono właśnie samorządowi terytorialnemu. Wspomniany rozdział wymienia m.in. zasady samodzielności, subsydiarności i domniemania kompetencji. Same zaś organy samorządu, poddane zostają nadzorowi co do prawomocności, sprawowanemu przez wojewodę, Prezesa Rady Ministrów oraz Regionalną Izbę Obrachunkową (finanse).
W 1998 roku premier Jerzy Buzek przywrócił samorządność na szczeblu powiatowym oraz wojewódzkim. Reforma administracji publicznej, która weszła w życie w styczniu 1999 roku, była jedną z najbardziej przełomowych w ostatnim ćwierćwieczu. Z wcześniejszych 49 województw zostało tylko 16. Pojawiło się ponad 300 powiatów. Miasta, które utraciły status województw, w większości weszły do grupy powiatów grodzkich, czyli miast na prawach powiatu. Efektem tych zmian było chociażby zmniejszenie roli wojewody, czyli organu administracji państwowej, na rzecz marszałka województwa i samorządu regionalnego.
Do roku 2002 na czele gminy stali prezydenci, burmistrzowie i wójtowie, wybierani w wyborach pośrednich. Mieszkańcy głosowali na przedstawicieli rad miejskich (miast, gminy), którzy ze swojego grona wybierali osobę, która będzie organem wykonawczym. 20 czerwca 2002 parlament przyjął ustawę, która zakładała bezpośrednie wybory prezydentów, burmistrzów i wójtów. Od tej pory to obywatele bezpośrednio decydowali o tym, kto przez najbliższe cztery lata będzie piastował funkcję organu wykonawczego w samorządzie.
Gmina Chełmek należy do samorządów miejsko-wiejskich, na czele których stoi burmistrz. Wszystko za sprawą zasięgu terytorialnego, który obejmuje nie tylko miasto, ale także sołectwa Gorzów i Bobrek. Do zadań samorządu należy między innymi ochrona środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, dbanie o gminne drogi, ulice, mosty, place, zapewnianie mieszkańcom dostępu do kultury i edukacji oraz zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego.
Pierwszym burmistrzem, wybranym pośrednio po wyborach w 1990 roku został Zbigniew Kulczyk. Kolejnym był Janusz Cora. Od 2002 roku, już w głosowaniu bezpośrednim, wybrany został Andrzej Saternus, piastujący to stanowisko do chwili obecnej. W październiku 2014 roku mieszkańcy wybrali także po raz siódmy Radę Miejską.
Dla gminy Chełmek ostatnie 25 lat to czas ciągłego rozwoju nie tylko na rzecz mieszkańców, ale także przedsiębiorców. Ważnym wydarzeniem był oczywiście wstąpienie Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku. Otworzyło to drogę do jeszcze intensywniejszego rozwoju, związanego z możliwością dofinansowania inwestycji z funduszy europejskich. Za pozyskane pieniądze udało się na przykład wyremontować wiele gminnych budynków i placów, zdecydowanie poprawić jakość dróg, przeprowadzić liczne konkursy i imprezy a także inwestować w rozwój mieszkańców, szczególnie borykających się z brakiem pracy. Do najważniejszych zadań wpływających na poprawę życia mieszkańców oraz rozwój gospodarczy można bez wątpienia zaliczyć takie projekty, jak „Rozwój Miejskiej Strefy Aktywności Gospodarczej w Chełmku", „Budowa centrum miasta Chełmek wraz z zapleczem rekreacyjnym", „Gospodarka Wodno – Ściekowa Gminy Chełmek" oraz projekty dotyczące odnowy sołectw Bobrka i Gorzowa. Dzięki powyższym inwestycjom gmina stała się nie tylko przyjaznym miejscem do życia, ale również interesującym miejscem dla inwestorów.
Wiele z tych rzeczy nie udałoby się osiągnąć, gdyby nie pomoc firm oraz mieszkańców, działających w gminie Chełmek. Pojawiła się więc potrzeba podziękowania tym wszystkim osobom, którzy poświęcają nie tylko swoje pieniądze, ale także czas i zaangażowanie na rzecz wszystkich mieszkańców. Z tej okazji burmistrz Chełmka postanowił rokrocznie przyznawać specjalne nagrody. Od 2004 roku przyznawana jest statuetka „Złota Sakiewka", symbolizująca szczodrość oraz dar serca ludzi. Od tego samego roku przyznawany jest także medal „Z zasługi dla rozwoju gminy Chełmek", przeznaczony dla osób i innych podmiotów, za szczególny wkład w rozwój gminy w różnych dziedzinach życia gospodarczego, społecznego, kulturalnego i promocji. Rok później Burmistrz Chełmka postanowił przyznać także dodatkową nagrodę „Lidera" dla osób, które bezinteresownie działają na rzecz społeczności lokalnej.
Praca i starania ludzi odpowiedzialnych za rozwój gminy w z Burmistrzem Chełmka na czele, w minionych 25-latach nie mogła pozostać niezauważona. Tego dowodem są liczna nagrody, które otrzymała gmina Chełmek, między innymi zwycięstwo w plebiscycie Trzy Korony Małopolski w latach 2006 i 2010, wyróżnienie w Rankingu Samorządów „Rzeczpospolitej" w latach 2007, 2008, 2009, uzyskanie tytułu Euro – Gminy dla miasta i gminy Chełmek i uhonorowanie Andrzeja Saternusa nagrodą Burmistrza Roku.
Najbliższe lata zapowiadają się bardzo intensywnie dla rozwoju gminy Chełmek. Wszystko po to, aby mieszkańcom żyło się jeszcze lepiej a Chełmek stał się miejscem przyjaznym dla wszystkich.